نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف از مطالعۀ حاضر، تعیین اثر 12 هفته تمرین هوازی بر سطوح کاتکولامین‌ها و آمادگی قلبی تنفسی در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/ نقص توجه بود. در یک مطالعۀ نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل، 60 نفر دانش‌آموز بیش‌فعال مقطع ابتدایی از بین دانش‌آموزان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/ نقص توجه با استفاده از پرسش‌نامۀ تشخیصی کانرز به‌صورت داوطلبانه انتخاب شده و سپس، به‌صورت تصادفی در 2 گروه کنترل (30 نفر) و تجربی (30 نفر) قرار گرفتند. گروه تجربی در یک برنامۀ تمرین هوازی به‌مدت 12 هفته و هر هفته 3 جلسه با شدت 85-60% ضربان قلب ذخیرۀ بیشینه به تمرین پرداختند. در‌حالی‌که گروه کنترل در طول این دوره در هیچ برنامۀ فعالیت بدنی منظمی شرکت نکردند. نمونۀ ادرار برای اندازه‌گیری سطوح کاتکولامین‌ها و اوج اکسیژن مصرفی با استفاده از دستگاه گازآنالایزور بر روی نوار‌گردان برای اندازه‌گیری آمادگی قلبی تنفسی، قبل و بعد از 12 هفته برنامۀ تمرینی اجرا گردید. بعد از 12 هفته برنامۀ تمرین هوازی، افزایش معناداری در اوج اکسیژن مصرفی و کاهش معناداری در ضربان قلب استراحت و سطوح اپی نفرین در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد (p<0.05). علی‌رغم کاهش معنادار سطوح نوراپی نفرین در گروه تجربی (p<0.001)، تفاوت معناداری در سطوح نوراپی نفرین بین گروه‌ها پس از 12 هفته تمرین هوازی مشاهده نشد (p<0.05). یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که یک برنامۀ 12 هفته‌ای تمرین هوازی ممکن است در بهبود سطوح کاتکولامین‌ها، به ‌ویژه اپی نفرین و آمادگی قلبی تنفسی کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

1) سادوک بنجامین جیمز، سادوک ویرجینیا آلکوت. خلاصۀ روان‌پژشکی. مترجم: پور‌افکاری نصرت‌الله. جلد سوم. تهران: نشر شهر آب؛ 1391.
2) Van der Oord S, Prins PJ, Oosterlaan J, & Emmelkamp PM. Efficacy of methylphenidate, psychosocial treatments and their combination in school-aged children with ADHD: a meta-analysis. Clinical psychology review. 2008; 28(5), 783-800.
3) Faraone SV, Sergeant J, Gillberg C, & Biederman J. The worldwide prevalence of ADHD: is it an American condition?. World Psychiatry. 2003;2(2), 104.
4) خوشابی کتایون، ستاره فروزان آمنه، مرادی شهرام، محمدخانی پروانه. بررسی عوامل خطرزا در ابتلا به بیش‌فعالی/ کمبود توجه. مجلۀ توان‌بخشی. 1385؛ دوره 7، شماره 3: ‌10-6.
5) مرادی علی، خبازخوب مهدی، آگاه تهمینه، جواهرفروش زاده علی، رضوان بیژن، حائری کرمانی زهرا، و همکاران. شیوع بیش‌فعالی/ نقص توجه (ADHD) در کودکان دبستانی شهر نیشابور طی سال تحصیلی 86-85. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان. 1387؛10(2): 42ـ37.
6) شهائیان آمنه، شهیم سیما، بشاش لعیا، یوسفی فریده. هنجاریابی، تحلیل عاملی و پایایی فرم کوتاه ویژۀ والدین مقیاس درجه‌بندی کانرز برای کودکان 6 تا 11 ساله در شهر شیراز. نشریۀ مطالعات روان‌شناختی. 1386: 3 (3): 120ـ97.
7) مژگان شوشتری. اثربخشی مداخلات زودهنگام مبتنی بر بازی‌های توجهی بر میزان توجه کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه ـ بیش‌فعالی‌/ تکانشگری. پایان نامه کارشناس ارشد روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص دانشگاه اصفهان، اصفهان، دانشگاه اصفهان؛1391.
8) Harpin V . The effect of ADHD on the life of an individual, their family, and community from preschool to adult life. Arch Dis Child. Arch Dis Child. 2005 Feb;90 Suppl 1:2-7.
9) Nair J, Ehimare U, Beitman B D, Nair S S, Lavin A. Clinical review: Evidence-based diagnosis and treatment of ADHD in children. Missouri Medicine. 2005; 103(6), 617-21.
10) Souza I, Serra M A, Mattos P, Franco V A. Comorbidadesem criançase adolescents com transtorno do déficit de atenção: Resultados preliminares. Arq Neuro-psiquiat. 2001; 59(2B): 401-6.
11) Hendren R L, De Backer I, Pandina G J. Review of neuroimaging studies of child and adolescent psychiatric disorders from the past 10 years. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2000; 39‌(7): 815-28.
12) Pliszka S R, McCracken J T, Maas J W. Catecholamine in attention-deficit/hyperactivity disorder: Current perspectives. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 1996; 35(3): 264-72.
13) Zametkin A J, Rapoport J L. Neurobiology of attention deficit disorder with hyperactivity: Where have we come in 50 years. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 1987‌; 26(5): 676-86.
14) Rowland A S, Umbach D M, Stallone L, Naftel J, Bohlig E M, Sandler D P. Prevalence of medication treatment for attention deficit-hyperactivity disorder among elementary school children in Johnston County, North Carolina. American Journal of Public Health. 2002; 92(2), 231-4.
15) Barkley R A. Attention - deficit /hyperactivity disorder: A handbook for diagnosis and treatment. New York: Guilford Publications; 2014.
16) Zametkin AJ, & Rapoport JL. Neurobiology of attention deficit disorder with hyperactivity: where have we come in 50 years? Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. 1987; 26(5), 676-86.
17) Berridge CW, Devilbiss DM, Andrzejewski ME, Arnsten AF, Kelley AE, Schmeichel B, et al. Methylphenidate preferentially increases catecholamine neurotransmission within the prefrontal cortex at low doses that enhance cognitive function. Biological psychiatry. 2006; 60(10), 1111-20.
18) دادستان پریرخ. روان‌شناسی مرضی تحولی: از کودکی تا بزرگسالی. جلد دوم. تهران: انتشارات سمت؛ 1378.
19) کاکاوند علیرضا. اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (نظریه و درمان). کرج: نشر سرافراز؛ 1385.
20) عابدی احمد، قوام علی. روان‌شناسی و آموزش کودکان با نقص توجه/ بیش‌فعالی. اصفهان: نشر نوشته؛ 1388.
21) Centers for Disease Control. Effects of physical activity on health and disease: A report from the surgeon general; 2006. Retrieved from: http://www.cdc.gov/nccdphp/sgr/prerep.htm
22) Allen JK. Coronary risk factor modifications in women after coronary artery bypass surgery. Nursing Research. 1996; 45 (5): 260-5.
23) Blair S N. Physical activity, fitness and coronary heart disease. In C. Bouchard, R. J. Shephard, & T. Stephens (Eds.), Physical activity, fitness, and health: International proceedings and consensus statement. Champaign IL: Human Kinetics; 1994. p. 579-90.
24) Yeung R R. The acute effects of exercise on mood state. J Psychosom Res. 1996; 40(2): 123-41.
25) Stephens T. Physical activity and mental health in the United States and Canada: Evidence from four population surveys. Prev Med. 1988; 17 (1): 35-47.
26) Blumenthal J A, Babyak M A, Doraiswamy P M, Watkins L, Hoffman B M, Barbour K A, et al. Exercise and pharmacotherapy in the treatment of major depressive disorder. Psychosom Med. 2007; 69 (7): 587-96.
27) Biddle SJH. Children, exercise, and mental health: International Journal of Sport Psychology. 1993; 24 (2): 200-16.
28) Wittert G. The effect of exercise on hypothalamus-pituitary-adrenal axis. In M. P. Warren & N. W. Constantine (Eds.), Sports endocrinology. Ottawa, Ontario, Canada: Human Press. 2000.p. 43-55.
29) Kramer AF, Hahn S, Cohen NJ, Banich M , McAuley E, Harrison CR, et al. Ageing, fitness and neurocognitive function. Nature. 1999; 400 (6743): 418-9.
30) ‌Hillman CH, Motl RW, Pontifex MB, Posthuma D, Stubbe JH, Boomsma DI, et al. Physical activity and cognitive function in a cross-section of younger and older community-dwelling individuals. Health Psychol. 2006; 25 (6): 678-87.
 
31) Kubesch S, Bretschneider V, Freudenmann R, Weidenhammer N, Lehmann M Spitzer M, et al. Aerobic endurance exercise improves executive function in depressed patients. J Clin Psychiat. 2003; 64 (9): 1005-12.
32) ﻋﻠﻴﺰاده ح. ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻈﺮی اﺧﺘﻼل ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﺗﻮﺟﻪ/ ﺑﻴﺶﻓﻌﺎﻟﻲ: اﻟﮕﻮی ﺑﺎزداری رﻓﺘﺎری و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ. ﭘﮋوﻫﺶ درﺣﻴﻄﻪ ﻛﻮدﻛﺎن اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ۱۷، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، ش ۳، ﭘﺎﻳﻴﺰ ۱۳۸۴: ۸۴-۳۲۳
33) Ahmed G, Mohamed S. Effect of regular aerobic exercise on behavioral, cognitive and psychological response in patients with attention-deficit/hyperactivity disorder. Life Science Journal. 2011; 8‌(2), 366-71.
34) Gapin JI, Labban JD, & Etnier JL. The effects of physical activity on attention deficit hyperactivity disorder symptoms: the evidence. Preventive Medicine. 2011; 52, 70-4.
35) Azrin N, Ehle C, Vinas V. Physical exercise as a reinforcer to promote calmness of an ADHD child. Behavior Modification. 2006; 30(5): 564-70.
36) رسایی محمد‌جواد، گائینی عباس‌علی، ناظم فرزاد. سازگاری هورمون و ورزش. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس؛ 1373‌.
37) Duncan JJ, Farr JE, Upton SJ, Hagan RD, Oglesby ME, Blair SN.. The effects of aerobic exercise on plasma catecholamines and blood pressure in patients with mild essential hypertension. JAMA. 1985‌; 254(18): 2609-13.
38) Baquet G, Van Praagh E, & Berthoin S. Endurance training and aerobic fitness in young people. Sports Medicine. 2003; 33(15), 1127-43.
39) Wernbom, M., Augustsson, J., & Thomeé, R. The influence of frequency, intensity, volume and mode of strength training on whole muscle cross-sectional area in humans. Sports Medicine. 2007; 37(3), 225-64.
40) Hurley RS, Bossetti BM, O'Dorisio TM, Tenison EB, Welch MA, Rice RR. The effect of exercise training on body weight and peptide hormone patterns in normal weight college-age men. The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness. 1991 Mar;31(1):52-6.
41) دبیدی‌ روشن ولی‌الله. بررسی تأثیر تمرینات منتخب درس تربیت‌بدنی بر برخی ویژگی‌های ساختاری و فیزیولوژیکی دانش‌آموزان غیرورزشکار. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران؛ 1378.
42) سردار محمدعلی. تأثیر و مقایسۀ 2 روش تمرین آمادگی جسمانی بر قابلیت‌های جسمانی و حرکتی دانشجویان تربیت‌بدنی دانشگاه مشهد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران؛ 1378.
43) Williams M H. Lifetime physical fitness: Personal choice. Dubuque, Iowa: W.C. Brown; 1985. p .77.
44) Rowell LB. Neural control of muscle blood flow: Importance during dynamic exercise. Clin Exp Pharmacol Physiol. 1997; 24 (2): 117–25.
45) Rowell L B, O’Leary D S. Reflex control of the circulation during exercise: Chemoreflexes and mechanoreflexes. J Appl Physiol. 1990; 69 (2): 407–18.
46) Adreani CM, Kaufman MP. Effect of arterial occlusion on responses of group III and IV afferents to dynamic exercise. J Appl Physiol. 1998; 84 (6): 1827–33.
47) Thomas GD, Chavoshan B, Sander M, Victor RG. Invited editorial on "Effect of arterial occlusion on responses of group III and IV afferents to dynamic exercise". J Appl Physiol. 1998; 84 (6): 1825–6.